Kritika filma Sirin
NASLOV: Sirin / REŽIJA: Senad Šahmanović / SCENARIO: Klaudija Botino, Senad Šahmanović / ULOGE: Danica Ćurčić, Mej-Linda Kosumović, Izudin Bajrović, Momčilo Otašević, Jasna Đuričić / TRAJANJE: 87’ / ZEMLJA: Crna Gora, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Kosovo*, Albanija, Francuska / GODINA: 2023.
U potrazi za drugima najčešće pronađemo sebe. Ovom temom se Senad Šahmanović bavi u svom dugometražnom filmu Sirin, premijerno prikazanom na ovogodišnjem Sarajevo Film Festivalu. Zavodeći gledaoca u pravcu trilera, autor tek u poslednjoj četvrtini filma „otkriva“ svoje prave namere, iako se takvi „znakovi pored puta“ naziru od početka. Natali (Danica Ćurčić) dolazi u Ulcinj iz Sjedinjenih Američkih Država u pratnji svoje šefice, gospođice Fišer (Mej-Linda Kosumović), kako bi pomogla da se ispuni poslednja želja pokojne i misteriozne Sanje Đorđević. Scenario Senada Šahmanovića i Klaudije Botino zasniva se na klasičnom putu junakinje ka samospoznaji zaobilaznim stazama. Njeno putovanje joj neće doneti odgovore po koje je došla, već one koji su joj potrebni.
Nekoliko nivoa identitetske krize kroz koju prolazi glavna junakinja spretno su implementirani u zaplet, koji služi kao mekgafin u odnosu na pravu temu filma. Natali je otuđena od svoje porodice na isti način kao pokojnica čiju poslednju želju pokušava da sprovede u delo. Paradoksalno, zaveštanje koje Natali dolazi da ispuni jeste izgradnja pravoslavne crkve, iako je ona sâma dete iz zloglasnog voza presretnutog kod mesta Štrpci. Reditelj pruža fragmentarne prizore njenog traumatičnog gubitka oca, kada su civili izvođeni iz putničkog voza zbog svojih „pogrešnih“ imena. Trauma protagonistkinje je jasno definisana, te naglašena činjenicom da je ime Sanela promenila u internacionalno Natali.
Kompozicijom i odabirom kolorita, direktor fotografije Aleksandar Jakonić donosi neočekivan pristup u tretmanu prostora. „Pročišćeni“ kadrovi koji više asociraju na skandinavsku kinematografiju prodiru drugačije u stvarnost današnje Crne Gore. Paleta Sirina, koja ostaje striktno u „ispranim“, pastelnim i povremeno preeksponiranim površinama, odaje utisak daleko veće vizuelne kontrole i promišljenosti nego što je to inače slučaj u regionalnom filmu. Jakonić eksterijere tretira gotovo poput vesterna, diktirajući atmosferu u kojoj je junak sam protiv zajednice. Osim što time podseća da Natali dolazi upravo iz Amerike, ovakav rad sa eksterijerima podržava dramaturške izbore. I u ritmu koji uspostavlja montaža Tomislava Pavlića oseća se puls nordijskih ili trilera smeštenih na američkom Srednjem Zapadu.
Zahvaljujući snažnoj glumačkoj energiji, prisustvo u kadru Danice Ćurčić glavni je činilac u jednačini Sirina. Ćurčić spretno barata vrlo skromnom količinom dijaloga, koje uspeva da pretvori u adut, održavajući tako radoznalost gledaoca. Osnovni zamajac radnje sakriven je duboko u njenom liku, toliko duboko da ga i sâm lik uporno traži tokom celog filma. Izraz glavne glumice ostaje, međutim, artikulisan do te mere da ne ostavlja dilemu oko jasnosti i motivacije za njene postupke. Vanfilmska ličnost Danice Ćurčić, koja je rođena u Srbiji a odrasla u Danskoj, nesumnjivo doprinosi autentičnosti lika, jer je blaga disonanca između nje i sredine u kojoj se sporazumeva lokalnim jezikom vidno, ali diskretno upisana u samu njenu pojavu. Na ovoj blagoj raštimovanosti Šahmanović održava ceo ton Sirina. U poslednjoj sceni, bez dijaloga, koja prikazuje susret dve otuđene sestre, Šahmanović se opredeljuje za jak i direktan upliv muzike. Pesma Pjevat ćemo što nam srce zna Amire Medunjanin dodatno podvlači ono što je već dato u slici – dve sestre zajedno na novom životnom putu – i tim pojačavanjem zagušuje emocionalni naboj scene.
Sirin daje uvid u osvežavajuću autorsku prizmu i rediteljski rukopis koje odlikuje svedenost netipična za region. Iako obrađuje teme često prisutne u ovdašnjim kinematografijama (nasleđe ratova, identitetske krize ljudi koji su napustili svoju zemlju), Šahmanović zamke već viđenog izbegava svežinom vizuelnog i rediteljskog pristupa, u čemu mu neizmerno pomažu dobro izgrađen lik Natali/Sanele i gluma Danice Ćurčić.
(Fotografija iz filma Sirin objavljena je uz odobrenje producenata filma.)
*Ova oznaka ne prejudicira status Kosova i u skladu je sa Rezolucijom Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija 1244, kao i sa mišljenjem Međunarodnog suda pravde o kosovskoj deklaraciji nezavisnosti.
