Prva novosadska promocija knjiga “Kritički vodič kroz srpski film, 2000-2017” i “The Best Serbian Films of the 21st Century” biće održana u subotu, 3. septembra, s početkom u 17 časova u kafeu “The End – Arena Cineplex” u Novom Sadu u okviru Trećeg filmskog festivala “Obnova”. Na promociji će govoriti Đorđe Bajić i Zoran Janković, koji su uz Ivan Velisavljevića autori dva pomenuta filmska zbornika. Istom prilikom, na promociji će biti predstavljeno još nekoliko recentnijih filmografskih naslova iz produkcije izdavaštva Filmskog centra Srbije.
Knjiga sadrži kritičke tekstove o svim srpskim dugometražnim igranim filmovima prikazanim u redovnoj bioskopskoj distribuciji ili na festivalima u periodu od 2000. do 2017. godine. Ovo kapitalno izdanje napisali su Bajić, Janković i Velisavljević, predani i istrajni srpski kritičari mlađe generacije, ljubitelji srpskog i jugoslovenskog filma. Njih trojica imaju dugogodišnje kritičarsko iskustvo u štampanim i elektronskim medijima, a u svom kritičarskom radu specijalizovali su se upravo za srpski film. Prema rečima nekadašnjeg direktora Filmskog centra Srbije Bobana Jevtića, “Kritički vodič kroz srpski film, 2000-2017” predstavlja pionirski napor da se na jednom mestu sažmu dometi srpske kinematografije u 21. veku, a obuhvata sve relevantne podatke o više od 220 dugometražnih igranih filmova. Ideja-vodilja prilikom nastanka knjige bila je da se na jednom mestu nađu tekstovi o svim domaćim filmovima novog milenijuma, te da se publici i stručnoj javnosti pruži sistematičan, pregledan i temeljan uvid u domaću produkciju u tom periodu.
U glavnom delu knjige “Kritički vodič kroz srpski film, 2000-2017” našla su se 224 teksta o isto toliko dugometražnih igranih filmova, kao i dva teksta o dva dugometražna animirana filma. Pored tehničkih detalja i faktografije, svaki tekst sadrži i sinopsis, kritičarski osvrt, kao i obilje drugih podataka (prvenstveno o recepciji filma u zemlji i inostranstvu, učešću na festivalima, nagradama, gledanosti u bioskopima i zanimljivosti o filmu). Jedan od razloga zašto se ova knjiga može smatrati jedinstvenom u našoj kulturi jeste činjenica da su u njoj sadržane i kritike o filmovima o kojima nijedan kritičar do sada nije pisao.
Svi tekstovi u knjizi bogato su ilustrovani posterima i fotografijama iz filmova, koje je sakupila i pripremila Maja Medić. Borut Vild, jedan od vodećih beogradskih grafičkih dizajnera, pobrinuo se za dizajn i prelom knjige. “Kritički vodič” sadrži i dodatak u kome se nalaze tekstovi o dugometražnim dokumentarnim filmovima, manjinskim koprodukcijama i nezavisnim, off-filmovima. Knjiga ima i rečnik manje poznatih termina, kao i obiman indeks za koji se postarao urednik izdavačke delatnosti Filmskog centra Srbije Miroljub Stojanović. Recenzent i pisac pogovora je Nenad Polimac, jedan od najuglednijih regionalni filmski kritičar, što autori knjige, uz činjenicu da je izdavač Filmski centar Srbije, smatraju pokazateljem izuzetnog legitimiteta. Ova knjiga je ubrzo doživela drugo izdanje.
Iz pogovora Nenada Polimca, filmskog kritičara i recenzenta knjige: „Knjiga Kritički vodič kroz srpski film na najbolji mogući način pristupa novom dobu srpske kinematografije, obrađujući film po film, nudeći uz obilje podataka i vrlo relevantne kritičarske stavove. Sva trojica autora – Đorđe Bajić, Zoran Janković i Ivan Velisavljević – odlično poznaju svetski film i njegove trendove te srpski film neprestano dovode s njim u vezu. Ništa tu nije nategnuto, sve je vrlo suvislo obrazloženo, i to je najveća vrednost njihove knjige. Fascinira kako su se uspeli odmereno i analitički postaviti ne samo prema bioskopskim hitovima kao što su Sveti Georgije ubiva aždahu i serijal Montevideo, nego i prema ponekad vrlo teško prohodnim microvawe ostvarenjima. Verovatno nema šanse da ovaj vodič pročitate u jednom dahu, previše je tu filmova i stilskih pravaca, ali prelistavaćete ga sigurno godinama.“
Knjiga “The Best Serbian Films of the 21st century” (na engleskom jeziku) nadovezuje se na hvaljeno i hit-izdanje, kritičarski zbornik “Kritički vodič kroz srpski film 2000-2017” iste autorske trojke. Ova knjiga sadrži njihove kritike najboljih i najuspešnijih srpskih igranih filmova od početka 21. veka do 1. januara ove godine. Ipak, kako je u svom predgovoru istakao Miroljub Stojanović, urednik ove knjige i urednik izdavaštva u FCS-u, u pitanju je potpuno nova knjiga koja najpre svojim sadržajem, apdejtovanjem u odnosu na najnoviju filmsku produkciju, a pre svega profilisanim konceptom, vrlo konzistentno ali i polemički, kroz optiku autora, nudi hijerarhiju srpskog igranog filma u ovom milenijumu.
Kroz četiri zasebna segmenta, autori knjige su nastojali da srpski film vrednuju iz primarno estetičkih arbitrarnih pozicija ali istovremeno vodeći dosta računa i o generacijskoj perspektivi. Tako su među koricama ove knjige kritike najboljih filmova proslavljenih i iskusnih autora iz tog perioda (Želimira Žilnika, Gorana Paskaljevića, Emira Kusturice, Miloša Miše Radivojevića i Gorana Markovića), dok knjigu zatvara segment sa kritikama filmova nadolazećih rediteljskih snaga (Luka Bursać, Kosta Ristić, Filip Kovačević, Momir Milošević i Raško Miljković).
Središnji deo knjige zauzimaju kritike probranih i najviđenijih filmova iz datog perioda (“Život i smrt porno bande”, “Klip”, “Ničije dete”, “Tilva Roš”, “Travelator”, “Čarlston za Ognjenku”, “Dnevnik mašinovođe”, “Parada”, “Ederlerzi Rising”, “Panama”, “Vlažnost”, “Smrt čoveka na Balkanu”, “Teret”, “Enklava”, “Dobra žena”, “1 na 1”, “Kralj Petar Prvi”, “Svi severni gradovi”, “Neposlušni”, “Peščanik”, “Beogradski fantom”, “Sutra ujutro”, “Tehnotajz: Edit i ja”, “Rekvijem za gospođu J”…), , a tu i je i odeljak posvećen kritikama filmova koji su u ovih dvadesetak godina ostvarili veliki uspeh na ovdašnjim bioskopskim blagajnama (tu su kritike filmova “Munje”, “Montevideo, Bog te video”, “Jesen samuraja”, “Južni vetar” i “Zona Zamfirova”).
Rečima njenog urednika, Miroljuba Stojanovića, “Najbolji srpski filmovi 21. veka” nisu ni samo prigodna ni namenska knjiga koja je propratna logistika promocije srpskog filma u svetu. Ona je, potpuno nezavisno od ciljeva i strategija srpskog filmskog marketinga, svojevrsni autorski i kritički čin, ali i svojevrsna anticipacija budućih vrednovanja i promišljanja srpskog filma u ovom milenijumu.
R. S.
Fotografije: Maja Medić, Filmski centar Srbije