Kritika filma Indigo kristal
NASLOV: Indigo kristal
SCENARIO I REŽIJA: Luka Mihailović
ULOGE: Miodrag Radonjić, Nina Janković, Miloš Petrović Trojpec, Gorica Popović, Denis Murić, Miloš Đurović, Pavle Mensur
TRAJANJE: 105’
ZEMLJA: Srbija
GODINA: 2023.
Indigo kristal Luke Mihailovića najavljuje pojavu mejnstrim filma koji nije lišen autorskog pečata – do sada retkog, ako ne i nepostojećeg, fenomena u srpskoj kinematografiji. Ovakvi filmovi su od posebne važnosti danas jer privlače bioskopsku publiku nove generacije koja se prečesto zaboravlja.
Indigo kristal se obraća upravo toj publici i ne potcenjuje je, ali joj ponekad previše podilazi, na sopstvenu štetu. Radi se o nepretenciozno ispričanoj priči nemogućnosti povratka u život nakon zatvora jer je pogled glavnog junaka Vuka (Miodrag Radonjić) na sam taj život dovoljno promenjen. Gotovo da je reč o klasičnoj holivudskoj školi pisanja, sa jasno definisanim poglavljima na putu junaka prema iskupljenju u kojem on pravi pun krug. Mladi reditelj bira da film smesti u svoj rodni Šabac, doprinoseći tako likovnoj ali i socijalnoj decentralizaciji domaćeg filma. Sa druge strane, scenario i režija ostaju donekle neopredeljeni da li žele da se bave ličnom pričom glavnog junaka ili predstave presek supkulture hip-hopa i kriminala prisutne u dve generacije: indigo (rođeni od 1988. do 1998.) i kristal (rođeni od 1998. do 2008.). Probleme stvaraju i nedovoljno razvijeni i nespretni rukavci (npr. ljubavna priča sa Majom koju tumači Nina Janković) koji se udaljavaju od onog sirovog i iskrenog što Mihailovićev film nudi, a to je uvid u generacijsku supkulturu kojom se niko od aktuelnih filmskih autora ne bavi. Osim toga, jezik off naracije i ponekih dijaloga često odudara od štima replika napisanih na autentičnom jeziku generacije.
U režiji Luke Mihailovića se oseća jak pečat žanrovskog filma, dok se spretno baratanje ovakvom strukturom primećuje i u montaži Matije Đukanovića Đuke. Mihailović se otvoreno referiše na filmove kao što su Taksista (1976) Martina Skorsezea, Mržnja (1995) Matjea Kasovica i Trejnspoting (1996) Denija Bojla, sa kojim se film može povezati i na tematskom nivou. Najdirektnija, a samim tim nažalost i najslabija posveta odlazi Majklu Čiminu i Lovcu na jelene (1978) kada Vuk naiđe na jelena koga ne želi da ustreli. Mihailović uglavnom ne ostaje na nivou pukog citata, već se trudi da smešta ove reference u sopstveni kontekst. U tome u velikoj meri i uspeva, iako na nekim mestima pati od ponovljenih postupaka, pa tako više puta gledamo kadrove u kojima se likovi gledaju u ogledalu poput Vensana Kasela u Mržnji. Rediteljski, najveći kvalitet ovog filma je što uspeva da zadrži kritički stav prema svom sadržaju dok istovremeno ne stvara distancu u odnosu na svoje likove ni osudom ni divljenjem – oni su svi sivi ali vrlo živi. U tome mu najviše doprinose glumačka ostvarenja Denisa Murića (koji se nameće kao protagonista iako scenario i režija sugerišu lik Vuka kao tačku fokalizacije što dovodi do izvesne disonantnosti), ali i Miloša Petrovića Trojpeca, te uloge naturščika iz hiphop sastava Crni Cerak, Relje Despotovića Seksija i Đorđa Bibića Bibe. Oni se neprimetno stapaju sa ansamblom profesionalnih glumaca i donose nezamenljivu i neophodnu autentičnost. Miodrag Radonjić nažalost ostaje bled u odnosu na ostatak postave, što je šteta s obzirom na značaj njegove uloge.
Izuzev hrabrog skoka u neistražene delove stvarnosti određenih generacija, najveći adut Indigo kristala je svakako fotografija (Vladimir Đurić i Vladimir Milivojević Boogie). Legendarni fotograf geto kulture na mnogo različitih meridijana, Boogie, i mladi ali već iskusni Đurić donose izuzetno pulsirajuću sliku sveta oslobođenog neiskrenosti i pretvaranja. Fotografija filma je poput njegovih junaka: nezadrživa, sirova, ali ne i bez topline na neočekivanim mestima. Crno-bela paleta nemilosrdno ogoljava likove, te daje precizan, dubok i oštar uvid u jedan svet i njegovu sirovost koja odiše magnetizmom.
Filmova o generacijskim „otpadnicima” iz ove konkretne supkulture u Srbiji jednostavno nema, pa je ovakva ostvarenja teško porediti. Jasna je međutim razlika između Indigo kristala i nastavka Južnog vetra sa kojim Mihailovićev deli muziku, podelu i produkciju. Južni vetar je komercijalni film okrenut isključivo zabavi bez namere da kritički sagleda vlastiti sadržaj i izrazi stavove koji mogu izazvati preispitivanja publike. Odabirom crno-bele, ali važnije – izborom miljea i njegovim tretmanom, kao i kritičkim osvrtom sa autorskim tendencijama, Indigo kristal za sada stoji, kao svojevrstan paradoks, sam u svojoj kategoriji srpske kinematografije: andergraund mejnstrim film.
