(P)OGLEDI IZ SUSEDSTVA
Hrvatski autori i autorke na Interface Video Art Festivalu demonstrirali su vešto baratanje konceptualnim filmom i video-ogledima, idejno jedrim, lišenim praznog hoda i oslobođenim potrebe da povlađuju gledaocu.
Filmoskopija – portal filmske kritike, eseja i intervjua bila je od 2019. do 2024. godine pod pokroviteljstvom Filmskog centra Srbije, a u saradnji sa Nezavisnim filmskim centrom Filmart.
Filmoskopija je osnovana 2019. godine, a idejni tvorac, suosnivač i prvi urednik Filmoskopije je scenarista Dejan Prćić. Od oktobra 2022. do januara 2024. godine urednik redakcije bio je filmski kritičar i filmolog Nikola Radić.
Reč urednika Filmoskopije
„Gde je film u tome što pišete?“ Pitanje Žaka Riveta i danas odzvanja kao poziv na dubinsko čitanje slike, na tretman medija kroz njegove specificitete, ali i na pisanu reč koja odbija da se povinuje poststrukturalističkoj ubeđenosti u nesvodivost filma na tekst usled ontološke disparatnosti dvaju činilaca.
Tekst uistinu ne može da obuhvati sliku, zvuk, vreme. No, kako tome i ne stremi, kritičko-analitički članci Filmoskopije u ovim ograničenjima pronalaze svoj raison d’être. Slika se može rasporiti, secirati, razložiti; zvuk zazviždati iza ugla brižljivo probrane leksike; posredstvom znalački tempirane sintakse, u vremenu teksta iznova se može proživeti vreme filma.
Osluškujući diskurzivno višeglasje o filmu i oko filma – filmofilske, žurnalističke, akademske, industrijske, društveno-političke uvide – Filmoskopija i sama gaji polifoniju. Raznolikost izraza odraz je činjenice da naši autori i autorke delaju na poljima od filmologije, teorije i istorije umetnosti do režije i dramaturgije.
O filmu se može i mora podrobno i pasionirano pisati, bio on termitska ili beloslonovska umetnost, da se poslužimo Farberovim tobožnjim dvojstvom. Filmska kritika i analiza nisu instrumenti u službi blagajni. One raspiruju epistemološki potencijal film(ov)a. Raspirujmo, onda.
Nikola Radić, oktobar 2022.
Hrvatski autori i autorke na Interface Video Art Festivalu demonstrirali su vešto baratanje konceptualnim filmom i video-ogledima, idejno jedrim, lišenim praznog hoda i oslobođenim potrebe da povlađuju gledaocu.
Praviti film o Želimiru Žilniku znači praviti jedan od filmova (postojećih i budućih) koji se bave likom i delom ovog reditelja, svesno se upuštati u rizik pričanja priče koja unapred preti da bude nedovršena. Ova početna instanca govora o Žilniku određena je figurom reditelja koji u ovom slučaju figuriše i kao glavni akter, čija šest decenija duga karijera broji više od 60 naslova autora koji je inspirisao stotine kritičkih i naučnih tekstova, monografskih studija, više izložbenih postavki, retrospektiva, održao stotine javnih predavanja.
Kroz intervjue i kratke prikaze filmova Filmoskopija predstavlja autorke kratkometražnih filmova prikazanih u okviru Hrabrog Balkana – protekle nedelje započeli smo sa Goranom Jovanović, a sada nastavljamo sa makedonskom rediteljkom Marijom Apčevskom.
Kratkometražni igrani film „Armadila“, rediteljke Gorane Jovanović, premijerno je beogradskoj publici prikazan na ovogodišnjem 27. izdanju Festivala autorskog filma u okviru programske selekcije Hrabri Balkan, dok je na mnogobrojnim festivalima ovo ostvarenje osvojilo značajne nagrade, među kojima su i glavne nagrade na Viena Shorts-u, filmskom festivalu u Motovunu i nagrada za najbolje ostvarenje FeKK Bal u Ljubljani.
Ako je u prošlogodišnjoj selekciji Jug-jugoistok subjekt bio dodirljiv, njegova opna iluzorna i/ili porozna, ove godine otišlo se korak dalje: subjekta od krvi i mesa gotovo da više ni nema (u kadru). On posmatra i progovara iz off-prostora, oživljava kroz pronađene fotografije, posthumne projekte.
Program Hrabri Balkan Festivala autorskog filma predstavlja filmove kroz koje govore „sveži, smeli i mladi glasovi“kinematografije jugoistočne Evrope. Kroz kratke prikaze njihovih filmova i intervjue, Filmoskopija predstavlja ove autorke, počevši sa beogradskom rediteljkom Goranom Jovanović.
Selekciju filmova neočekivanih naratora možete pogledati od 9.12 do 23.12 u Kombank dvorani u okviru programa Sala srpskog filma.
Marko Grba Singh se nakon geografskog lutanja svojih kratkometražnih filmova zatvorio u sopstvenu i porodičnu povest i jedno parče istorije svoje zemlje. „Rampart“ je šetnja sa duhovima i skok preko bedema u još otvorenije intimne i filmske prostore.
Mladi autor pokazuje sposobnost slobodnog poigravanja sa arhetipovima duboko ukorenjenim u kulturološko nasleđe Balkana. Kasalica se u svoj debitantski diptih hrabro upušta gradeći vrlo definisan i specifičan autorski potpis kombinujući arhetipske narative i savremena tumačenja.
Činjenica je i da je autorka u vremenu u koje je smestila svoj debitantski film imala godine deteta iz filma, a da danas ima godine koje imaju odrasli likovi iz filma pa je tako njeno preispitivanje okolnosti u filmu dvostrano.
Paralelno sa aktuelnim Festivalom autorskog filma, na severnom polu istočne Evrope, u Estoniji, održana je svetska premijera filma ,,Delovi tela“ Svetislava Dragomirovića na festivalu POFF shorts (Tallin Black Nights). U pitanju je film čiji scenario nastaje na tragu priče „Šuma“ Lane Bastašić, iako se služi i elementima drugih priča iz zbirke „Mliječni zubi“ („Kiselina“).
Regionalna kinematografska scena je sa „Murinom“ dobila retko snažnu sagu o suštinski jakoj ženskoj heroini koja u sebi neguje najvažnije ljudske vrednosti za koje se bori sa antičkom srčanošću.