Filmoskopija – portal filmske kritike, eseja i intervjua bila je od 2019. do 2024. godine pod pokroviteljstvom Filmskog centra Srbije, a u saradnji sa Nezavisnim filmskim centrom Filmart.
Filmoskopija je osnovana 2019. godine, a idejni tvorac, suosnivač i prvi urednik Filmoskopije je scenarista Dejan Prćić. Od oktobra 2022. do januara 2024. godine urednik redakcije bio je filmski kritičar i filmolog Nikola Radić.
Reč urednika Filmoskopije
„Gde je film u tome što pišete?“ Pitanje Žaka Riveta i danas odzvanja kao poziv na dubinsko čitanje slike, na tretman medija kroz njegove specificitete, ali i na pisanu reč koja odbija da se povinuje poststrukturalističkoj ubeđenosti u nesvodivost filma na tekst usled ontološke disparatnosti dvaju činilaca.
Tekst uistinu ne može da obuhvati sliku, zvuk, vreme. No, kako tome i ne stremi, kritičko-analitički članci Filmoskopije u ovim ograničenjima pronalaze svoj raison d’être. Slika se može rasporiti, secirati, razložiti; zvuk zazviždati iza ugla brižljivo probrane leksike; posredstvom znalački tempirane sintakse, u vremenu teksta iznova se može proživeti vreme filma.
Osluškujući diskurzivno višeglasje o filmu i oko filma – filmofilske, žurnalističke, akademske, industrijske, društveno-političke uvide – Filmoskopija i sama gaji polifoniju. Raznolikost izraza odraz je činjenice da naši autori i autorke delaju na poljima od filmologije, teorije i istorije umetnosti do režije i dramaturgije.
O filmu se može i mora podrobno i pasionirano pisati, bio on termitska ili beloslonovska umetnost, da se poslužimo Farberovim tobožnjim dvojstvom. Filmska kritika i analiza nisu instrumenti u službi blagajni. One raspiruju epistemološki potencijal film(ov)a. Raspirujmo, onda.
Nikola Radić, oktobar 2022.
Slaven Došlo je mladi glumac kog publika već vrlo dobro poznaje kroz uloge u filmovima „Panama“ Pavla Vučkovića, „Pored mene“ Stevana Filipovića i „Vlažnost“ Nikole Ljuce. Gledali smo ga i u debintantskom filmu Milice Tomović „Kelti“.
Težište Kovačevićeve preokupacije je procep u koji je naše društvo upalo i u kom je ostalo zaglavljeno. U tom procepu ne govorimo istim jezikom i ne razumemo jedni druge. Na kraju, kada oluja prođe sa njom odlazi i pesimizam, jer je završna poruka filma – da ipak, nije loše biti čovek.
U „Sestrama“ kao i drugim kratkometražnim filmovima prikazanim u okviru selekcije Hrabri Balkan zajednički je toponim Balkana, razapet između modernosti Evrope i tradicionalizma godinama ukorenjenog na ovim prostorima.
„Inventar“ predstavlja duhovit prikaz ljudskog društva, ali i pogled unutar samog čoveka. Darko Sinko istovremeno nudi uvid u vrlo intimnu ljudsku sudbinu, ali uspeva da stvori i duhovit grupni portret u čijem su ljudske mane, ali i ljudski odnosi.
Osim što se bez pomuke svrstava u tabor spore i konvencionalne evropske drame sa društveno-moralnim predznakom, „Balaur“ Oktava Čelarua pripada i jednoj njenoj tematsko-geografskoj podvrsti: ženskim emancipacijskim pripovestima u patrijarhalnim miljeima jugoistočne Evrope.
Svi Ugrinovi filmovi koji dolaze se ne čekaju skrštenih ruku u autorskom limbu kao što ni Branka ne čeka posao već gazi kroz uljani krajolik: odrasta se ispred i iza kamere.
Koristeći se stilski i formalno različitim sredstvima, Žude slikovito opisuje stanje duha u svom okruženju. Raznolikošću u pogledu stila i roda filma, njegova alegorična slika Rumunije je istovremeno slika svih malih sredina danas koje su suštinski nerazvijene.
Senka Domanović (1982, Beograd) je filmska rediteljka, a njen kratkometražni igrani film „Mi nismo pokrenuli vatru“ nedavno je prikazan na 17. Filmskom festivalu Slobodna zona u Beogradu. Dokumentarni film „Okupirani bioskop“ premijerno je prikazan 2018. godine i trenutno je na repertoaru u okviru programa Sale srpskog filma u Kombank dvorani.
Četvrti dugometražni film Igora Drljače „Tabija“ žanrovski je postavljen kao socijalna drama sa ljubavnom pričom u svom središtu. Film je premijerno prikazan na 71. Filmskom festivalu u Berlinu – Berlinale u okviru programa „Generation“. U Beogradu je premijerno prikazan na nedavno završenom 27. izdanju Festivala autorskog filma.
Filmovi koji čine deo ovogodišnje selekcije pokazuju da je balkanizacija i dalje permanentan proces na Balkanu, koji vremenom usitnjava ne samo nacionanalni ego i generiše etničke podele, već ostavlja mnoga unutrašnja raseljenja.
Filmovi koji čine deo selekcije „Bioskop u bioskopu“ nude različite perspektive sagledavanja formi filmskih projekcija i funkcije bioskopskih prostora, pokazujući kako bioskop, deo mehanizma delovanja osnovnog (kinematografskog) aparata, neretko nadilazi svoju bazičnu ulogu, postajući prostor šire refleksije i poprište političkog (građanskog i/ili ideološkog) delovanja.
Ako se Marko Grba Singh (1988) svojim kratkometražnim i srednjemetražnim filmovima („Abdul i Hamza“, „Zvezde Gaomeigua“, „Tesaurus“) na domaćim i evropskim festivalima istakao kao novi glas vredan pažnje filmofila i kritičara, beogradski eksperimentator „Rampartom“ (2021) je potvrdio da su rani radovi bili tek zalet za ambicioznije poduhvate.