Filmoskopija – portal filmske kritike, eseja i intervjua bila je od 2019. do 2024. godine pod pokroviteljstvom Filmskog centra Srbije, a u saradnji sa Nezavisnim filmskim centrom Filmart.
Filmoskopija je osnovana 2019. godine, a idejni tvorac, suosnivač i prvi urednik Filmoskopije je scenarista Dejan Prćić. Od oktobra 2022. do januara 2024. godine urednik redakcije bio je filmski kritičar i filmolog Nikola Radić.
Reč urednika Filmoskopije
„Gde je film u tome što pišete?“ Pitanje Žaka Riveta i danas odzvanja kao poziv na dubinsko čitanje slike, na tretman medija kroz njegove specificitete, ali i na pisanu reč koja odbija da se povinuje poststrukturalističkoj ubeđenosti u nesvodivost filma na tekst usled ontološke disparatnosti dvaju činilaca.
Tekst uistinu ne može da obuhvati sliku, zvuk, vreme. No, kako tome i ne stremi, kritičko-analitički članci Filmoskopije u ovim ograničenjima pronalaze svoj raison d’être. Slika se može rasporiti, secirati, razložiti; zvuk zazviždati iza ugla brižljivo probrane leksike; posredstvom znalački tempirane sintakse, u vremenu teksta iznova se može proživeti vreme filma.
Osluškujući diskurzivno višeglasje o filmu i oko filma – filmofilske, žurnalističke, akademske, industrijske, društveno-političke uvide – Filmoskopija i sama gaji polifoniju. Raznolikost izraza odraz je činjenice da naši autori i autorke delaju na poljima od filmologije, teorije i istorije umetnosti do režije i dramaturgije.
O filmu se može i mora podrobno i pasionirano pisati, bio on termitska ili beloslonovska umetnost, da se poslužimo Farberovim tobožnjim dvojstvom. Filmska kritika i analiza nisu instrumenti u službi blagajni. One raspiruju epistemološki potencijal film(ov)a. Raspirujmo, onda.
Nikola Radić, oktobar 2022.
Stilski „Zbornica“ pokazuje bogat i jedinstveni autorski svet Sonje Tarokić, koja istovremeno ostaje uzemljena u aktuelne društvene okvire, što čini ovo likovno i zvučno stilizovano ostvarenje visoko komunikativnim i umetnički relevantnim.
Razgovarali smo sa rediteljem Goranom Nikolićem o njegovom debitantskom dugometražnom igranom ostvarenju „Heroji“, nakon premijere na ovogodišnjem FEST-u.
„Komunistički raj“ – dugometražni igrani film Miloša Stojanovića, reditelja do sada poznatog po dokumentarnom filmu „Šaban“ (2007), svoju premijeru je imao na jubilarnom 50. izdanju FEST-a u okviru selekcije „FEST fokus“. Film je rađen po motivima istoimene manje poznate drame Aleksandra Popovića i predstavlja kritiku prevrtljivog ljudskog duha i ideološkog slepila u kriznom, ratnom stanju.
Ostaje otvoreno pitanje – kada se izolujemo – gde se nalazi neprijatelj – izvan postavljenih granica i bodljikavih žica ili u nama. Možda je lakše ne imenovati ga, ali se zove strah.
Stefan Arsenijević predstavlja svoj drugi dugometražni igrani film, „Strahinja Banović“, koji je svetsku premijeru imao na 55. izdanju Festivala u Karlovim Varima, gde je ovenčan Kristalnim globusom za najbolji film.
Hrabrost da se ustaljenoj temi pristupi na nov i složen način govori u prilog tome da, ma koliko manjkav konačni proizvod bio, od Nikolića u budućnosti ipak imamo čemu da se nadamo.
Zaostavština Branka Vučićevića deluje kao preporuka sama po sebi. Na stranicama njegovih sabranih dela svakako ćete susresti sa „neobičnim doživljajima“ i mislima, brojnim ličnostima koji su obeležili istoriju i teoriju umetnosti dvadesetog veka.
„Najgora osoba na svetu“ predstavlja autorsku odu žanru, dajući mladoj generaciji žena centralno postavljenu junakinju koja sadrži sve njihove mane i nesigurnosti.
Pištolji i kacige“ ne spadaju u red tipičnih kratkometražnih ostvarenja – svojom dinamikom, humorom i razvijenom radnjom donekle podsećaju na kompresovani celovečernji film, ali formalno često dovitljiviji od svojih dugometražnih pandana, što kao ishodište ima sedamnaest minuta intenzivnog gledalačkog iskustva.
Otvorivši novo poglavlje svoje rediteljske karijere Raša Andrić donosi priču o odrastanju, komunicirajući pritom sa pripadnicima mlađe generacije, ali i sa detinjim bićem u svima nama.
Aludirajući na putovanje svog profesora Karpa Godine kroz Vojvodinu 1970, Matjaž Ivanišin kao da sažima i sopstveni modus operandi. Ići od čoveka do čoveka, od sebe ka drugom i nazad, slušati priče saboraca i stranaca, u njima prepoznavati svoju i filmom ispisivati onu zajedničku.
Kreiranje narativa putem koprodukcija predstavlja transponovanje narativa druge (slične) nacije kao narativa sopstvene, tematizaciju međuprostornih i međuvremenskih koordinata, čije ose se spajaju na u tački preseka tla i krvi, odakle niču priče o drugome koji je isti ili sličan kao i mi.