Filmoskopija – portal filmske kritike, eseja i intervjua bila je od 2019. do 2024. godine pod pokroviteljstvom Filmskog centra Srbije, a u saradnji sa Nezavisnim filmskim centrom Filmart.
Filmoskopija je osnovana 2019. godine, a idejni tvorac, suosnivač i prvi urednik Filmoskopije je scenarista Dejan Prćić. Od oktobra 2022. do januara 2024. godine urednik redakcije bio je filmski kritičar i filmolog Nikola Radić.
Reč urednika Filmoskopije
„Gde je film u tome što pišete?“ Pitanje Žaka Riveta i danas odzvanja kao poziv na dubinsko čitanje slike, na tretman medija kroz njegove specificitete, ali i na pisanu reč koja odbija da se povinuje poststrukturalističkoj ubeđenosti u nesvodivost filma na tekst usled ontološke disparatnosti dvaju činilaca.
Tekst uistinu ne može da obuhvati sliku, zvuk, vreme. No, kako tome i ne stremi, kritičko-analitički članci Filmoskopije u ovim ograničenjima pronalaze svoj raison d’être. Slika se može rasporiti, secirati, razložiti; zvuk zazviždati iza ugla brižljivo probrane leksike; posredstvom znalački tempirane sintakse, u vremenu teksta iznova se može proživeti vreme filma.
Osluškujući diskurzivno višeglasje o filmu i oko filma – filmofilske, žurnalističke, akademske, industrijske, društveno-političke uvide – Filmoskopija i sama gaji polifoniju. Raznolikost izraza odraz je činjenice da naši autori i autorke delaju na poljima od filmologije, teorije i istorije umetnosti do režije i dramaturgije.
O filmu se može i mora podrobno i pasionirano pisati, bio on termitska ili beloslonovska umetnost, da se poslužimo Farberovim tobožnjim dvojstvom. Filmska kritika i analiza nisu instrumenti u službi blagajni. One raspiruju epistemološki potencijal film(ov)a. Raspirujmo, onda.
Nikola Radić, oktobar 2022.
Petrovićev novi kratki dokumentarac „Prilagođeni“ (Adjusting, 2021) koji, nakon svetske premijere na Međunarodnom festivalu dokumentarnog filma u Amsterdamu (IDFA) i domaće na festivalu Beldocs, nastavlja zapaženu turneju, poslužio nam je kao povod za razgovor o njegovom dosadašnjem kreativnom i pedagoškom radu.
Keča je već govorio o njegovim prvim zapaženijim filmovima („Posle rata“, „Pismo ocu“ i „Mirage“). Ovog puta, prekookeanski video-poziv na relaciji Bretanja-Kalifornija protekao je u priči o („)Muzeju revolucije(“), jugoslovenskom nasleđu, snimanju socijalističkih ruševina i filmskom prikazu romske zajednice.
Dosledan dosadašnjem rediteljevom gestu, „Muzej revolucije“ ne krije svoj ideološki parti pris, ali njime ni ne vitla ex cathedra. On je prevashodno muzej afekata, a ne artefakata. Upravo kakvim je Rihter i zamišljao svoje zdanje.
Rediteljka Dina Duma debitovala je igranim filmom „Sestre“, premijerno prikazanim na 55. Međunarodnom filmskom festivalu u Karlovim Varima gde je osvojio i specijalnu nagradu žirija. Film je domaćoj publici predstavljen u okviru 50. FEST-a.
Umetnički eskapizam je, čini se, postao trend kada autorska ekipa želi da ispriča toplu, nežnu priču o nepatvorenim međuljudskim odnosima, dok je praksa pokazala da tu sladunjavost publika prihvata, skoro isključivom u arhaičnom pakovanju.
Goran Radovanović je diplomirani istoričar umetnosti, poznatiji kao scenarista i reditelj, pre svega, dokumentarnih filmova, koji važe za smele iskorake u domaćoj kinematografiji.
Srpski festivalski filmovi u raskoraku. Slobodna definicija: srpske koprodukcije, uglavnom manjinske, stranih autora, reditelja-emigranata i/ili onih čija imena nisu nepovratno utkana u tkivo srpske filmske industrije, delimično ili u potpunosti na stranom jeziku ili jezicima.
Politička dimenzija filma otkriva se kroz odabir teme u čijoj srži se nalazi pitanje savremenog političkog paradoksa, koji otkriva apsurd kao jedno od svojstava svog delovanja.
„Posle zime“, za regionalni film, donosi nov pogled na temu, zastupajući generaciju koja je nevidljiva na platnu. Ovaj film duboko povezuje naše društveno okruženje sa globalnim, ukidajući surovu izolaciju koju mladi ljudi na ovim prostorima osećaju.
Glumačka karijera Marka Grabeža se razvija kako na filmu i televiziji, tako i u pozorištu. Nedavno je tumačio lik Efendi–Mite u filmu „Nečista krv – greh predaka” u režiji Milutina Petrovića, a debitovao je u filmu „Branio sam Mladu Bosnu“ Srđana Koljevića.
Razgovarali smo sa mladom hrvatskom rediteljkom i scenaristkinjom Sonjom Tarokić o njenom debitantskom igranom filmu „Zbornica“, koji je prikazan na ovogodišnjem 50. FEST-u (Međunarodni filmski festival).
Prateći Lidiju (Jasna Đuričić), čiji je zadatak da u ime kontroverznog investitora (Aleksandar Đurica) nadgleda radnike na novootvorenom gradilištu, film razobličava strukture moći i pokušava da ukaže na različite nivoe zanemarivanja onih na dnu socijalne hijerarhije.