NASLOV FILMA: Rampart SCENARIO I REŽIJA: Marko Grba Singh TRAJANJE: 62’ ZEMLJA: Srbija GODINA: 2021.
Belim slovima na crnom, „rampart“, leksikografska odrednica. Bedem, utvrđenje. Zatim vrata, zidovi, izgreban parket u mraku. Raštrkano kamenje i vegetacija. Belim slovima preko eksterijera natpis o sudaru sa stravičnom „planinom, zgradom, raketom“ na obodu grada i nemogućnosti odlaska. Prvi kadrovi daju značenjsko-estetske koordinate po kojima će se kretati „Rampart“, prvi dugometražni film Marka Grbe Singha.
„Rampart“ je svetsku premijeru imao na 74. Filmskom festivalu u Lokarnu (Locarno Film Festival) a domaću premijeru tokom 27. izdanja Festivala autorskog filma u Beogradu u okviru programa Hrabri Balkan.
Dva su okidača za nastanak ovog jednočasnovnog ostvarenja, formalno zauzdanijeg i najličnijeg u Grbinom opusu: rediteljeve posete praznom porodičnom stanu u modernističkoj zgradi na Banjici, neposredno nakon prodaje istog 2019. godine, i ponovni susret sa porodičnom VHS arhivom iz 1998. i 1999. godine.
Iz njih je proistekla dvojaka građa – posmatraštvo primenjeno na sadašnje prostore i arhivski zapisi ondašnjih ljudi – pa je, svestan prezasićenosti savremenog dokumentarnog filma i jednim i drugim, Grba rešenje iznašao na tragu svog dosadašnjeg idiolekta: u asocijativnom sklopu raznorodnih slikovnih jedinica. Ne izostaje ni efekat Prustove madlenice (očigledan primer su zidovi ispisani dečijim rukopisom kao spona ka snimku rođendana iz 1998.), potpomognut pretapanjem i dvostrukom ekspozicijom (montaža: Mina Petrović, fotografija: Ivan Marković), postupcima u službi susreta i supostojanja prošlosti i sadašnjosti, sebe-dečaka i odraslog sebe, tela i prostor(ij)a.
Pa, iako se, na sopstvenu odgovornost, ne udubljuje u političku pozadinu NATO bombardovanja Jugoslavije, „Rampart“ jeste i svedočanstvo o vremenu, ali ono u kome primat imaju doživljajno i doživljeno, nauštrb činjeničnog i učinjenog. Obojen toplom ironijom, komentar deke Dobrivoja Radoja dok snima detonacije, munjevit beg dece iz dvorišta, izraz lica Markove majke, basket na neuglednom terenu ili video igrice u skloništu „Rampartu“ daju auru nepatvorene vremenske kapsule.
Delotvorna je i hronologija filma, čija je osnovna građa nastala uoči i tokom bombardovanja 1999, odnosno poslednjeg ovdašnjeg „karantina“ starog milenijuma (televizijski voditelj poziva građane da nose maske!) a premijerno je prikazan godinu i po dana nakon novomilenijumskog karantina usled pandemije virusa korona. U „Rampartu“ se tako sve odigrava na relaciji otvoreno-zatvoreno, građeno-rušeno, prostrano-nepremostivo. Iz stana se beži u skrovište, iz skrovišta u Temišvar; tik pred rušenje Beograda bombama, Grbina porodica gradi kućicu u dvorištu porodične kuće; teskoba se otima iz zatvorenih vrata i mračnih zidova u napuštenom stanu; švenk i Google Map vizualizacija grad iscrtavaju kao tvrđavu, koja se pretapa u zdanja iz video igrice „Heroes of Might“ and „Magic III“, a u završnici filma autor iz utvrđenja stana posmatra čudovišni bedem-grad.
Grba Singh se nakon geografskog lutanja svojih kratkometražnih filmova zatvorio u sopstvenu i porodičnu povest i jedno parče istorije svoje zemlje. „Rampart“ je šetnja sa duhovima i skok preko bedema u još otvorenije intimne i filmske prostore.
