NASLOV FILMA: Izgubljeni dani SCENARIO: Sara Đurović REŽIJA: Jovana Avramović ULOGE: Jana Bjelica, Jovan Jovanović, Sunčica Milovanović, Peđa Bjelac, Tatjana Venčelovski TRAJANJE: 22’ ZEMLJA: Srbija GODINA: 2020.
Diplomski film „Izgubljeni dani“ Jovane Avramović prikazan je u okviru studentskog programa 68. izdanja Filmskog festivala u Puli (Pula Film Festival) kao i u programu Beogradskog festivala dokumentarnog i kratkometražnog filma (Martovski festival). Ova mlada autorka već je prisustvom svojih ostvarenja na festivalima u Srbiji i regionu skrenula pažnju na svoj talenat, što potvrđuje i ovo ostvarenje.
Jana Bjelica tumači lik osamnaestogodišnje Olje, koja više nije dete ali ostaje zarobljena u bolnom limbu između devojčice i žene. Posetom njenog brata Jovana (Jovan Jovanović) i njegove devojke Maje (Sunčica Milanović), Oljine rane se otvaraju i ona reaguje infantilnim besom. Poseta brata deluje kao katalizator na sve ono što je već tišti u hladnoj sredini prikazanoj kroz porodicu (Peđa Bjelac i Tatjana Venčelovski) u kojoj se Olja oseća kao višak koji se ne uklapa. U velikoj meri radi se o portretnoj dramaturgiji iz pera mlade scenaristkinje Sare Đurović, iako se ovo ostvarenje dramaturški oslanja i na dinamiku odnosa brata i sestre.
Film otvara scena u kojoj se otkriva priroda bliskosti između sestre i brata, dok igraju dečiju igru „ili – ili“. Vrlo veštim statičnim kadriranjem, u kojem su njihova lica skoro u potpunosti sakrivena, Jovana Avramović se originalno poigrava sa vremenom u kojem je početak filma smešten. Glumci u svojim odraslim godinama tumače sebe u detinjstvu, čime se izvodi snažan rediteljski postupak na kreativan, efektan i nenametljiv način. Možda je reč o blagom pojednostavljenju kada se radi o dočaravanju njihove bliskosti putem dečije igre koju oni ponovo igraju (kao i kasnije tokom filma), ali svakako se ovim putem uspostavlja važna informacija – Oljin i Jovanov zajednički svet je infantilan, ali i duboko privatan i intiman. Glavna junakinja je zarobljena između tek rođene polusestre i uspešnijeg brata, u malom mestu bez ikakve nade. Olja je svom ocu (Peđa Bjelac) trn u oku, ali ovde dolazi do preterivanja u prikazu njegove surovosti i animoziteta prema njoj, iako nije u pitanju ponašanje koje je u aristotelovskom smislu neverovatno.
Scenaristkinja Sara Đurović i rediteljka Jovana Avramović se poigravaju sa nizom situacija, ali i glumačkom igrom koje ostavljaju ambivalentan utisak o postojanju patološke veze između Olje i njenog brata. Njena ljubomora je izuzetno jaka zbog čega po svom obliku može vrlo lako da se čita kao ljubomora u partnerskim odnosima (scena za bilijarskim stolom, scene sa bratom i njegovom devojkom). Međutim, uz sve poigravanje sa ovakvim idejama, ipak se ne radi o aludiranju na incestuozne tendencije u odnosu, već na problem nesazrevanja glavne junakinje, koji izaziva snažnu posesivnost. Limbo u kojem se nalazi, pojačan je nedostatkom ikakve perspektive u srpskoj provinciji, zbog čega je junakinja duboko nesrećna i nagla u reagovanju.
Film se završava sa snažnom i bolnom scenom u kojoj sve što u Olji tinja izađe iz nje u kricima sa vrha zgrade u zoru. S tim u vezi kulminacija filma je u potpunosti oslonjena na glumačku igru Jane Bjelice koja predstavlja najveći kvalitet ovog filma. Ona uspešno izlazi na kraj sa ovako kompleksnim likom i spretno pliva kroz intenzivna emotivna stanja i nabijen tempo koji diktira karakter lika.
Fotografija koju potpisuje Ana Melentijević nudi atmosferu melanholije i nostalgije malog mesta. U koloritu i u valeru fotografije oseća se patina povratka u mesto odrastanja. U vizuelnom smislu dolazi do podvojene tačke fokalizacije, jer izbledelost i seta kojom je obojena slika malog mesta, zapravo više odgovara vizuri brata koji se vraća u mesto iz kojeg je otišao nego vizuri glavne junakinje koja nema drugi pogled osim tog. Ovo je samo delimično tačno, jer se zapravo radi o tome da njegov dolazak otpočinje Oljino sagledavanje sopstvene stvarnosti kroz njegove oči, što je dodatno provocira i povređuje, jer tada shvata da se i sama tužno uklapa u umrtvljenu sliku grada koji je sada samo deo nečije prošlosti.
„Izgubljeni dani“ govore o surovostima porodice i patologiji koja iz njih izrasta o kojima se u našoj kinematografiji retko govori na ovaj način. Predstavljen je jedan drugačiji ugao gledanja na hladnoću sredine koja bi trebalo da bude najtoplija, bez romantizacije njene disfunkcionalnosti sa kojom se često susrećemo. Jovana Avramović ne nudi nikakvo opravdanje u okviru folklora za ovu pojavu i posledicu koja sa njom ide, već je u svom pogledu surova onoliko koliko je i porodica njene glavne junakinje surova prema Olji. Ovakav film zato ohrabruje u promeni negovanja toksične romantizacije, pre svega, mačističkih načela na kojima dobrim delom počiva naša kultura.
